ઇતિહાસ

ગુજરાત રાજ્ય ૧૪મી મે, ૧૯૬૦ના રોજ અગાઉના બોમ્બે રાજ્યમાંથી અલગ કરવામાં આવ્યું હતું. મૂળમાં, ૧૫ જિલ્લા અને સત્ર ન્યાયાધીશો અને ન્યાયિક જિલ્લા સાથે ૧૫ જિલ્લાઓ હતા, મહેસાણા મૂળ જિલ્લાઓમાંનો એક હતો. મહેસાણા નગરનો શિલાન્યાસ મેસાજી ચાવડાએ વર્ષ ૧૩૫૮/સંવત ૧૪૧૪, ભાદરવા સુદ દશમમાં દેવી “તોરણવાળી માતાજી”ની મૂર્તિ મૂકીને કર્યો હતો અને આ વાત કવિ જયસિંહ બ્રહ્મભટ્ટે વર્ષ ૧૯૨૩માં તેમની કવિતામાં વર્ણવી છે. ઈતિહાસકારોના મતે ગાયકવાડ્સે તેમનું રાજ્ય વડોદરા ખાતે રચ્યું હતું અને ઉત્તર ગુજરાતના વહીવટ માટે તેઓએ પાટણને રાજધાની તરીકે પસંદ કર્યું હતું પરંતુ આ નગર દૂરના અંતરે આવેલું હોવાથી તેઓએ ઉત્તર પ્રદેશના પાટનગર તરીકે કડીની પસંદગી કરી હતી. વર્ષ ૧૯૦૨ માં ગાયકવાડ પ્રાંતની રાજધાની મહેસાણા ખસેડવામાં આવી હતી અને તે સમયે ઉત્તર પ્રદેશમાં આઠ વિભાગોનો સમાવેશ થતો હતો. (1) દહેગામ, (2) અંતરસુબા, (3) કડી, (4) પાટણ, (5) વડનગર, (6) વિસનગર, (7) ખેરાલુ અને (8) વિજાપુર.